Mobbing Kliniği: Adli tıp raporu nasıl alınır?
Çalışma Acısıyla Mücadele Günleri kapsamında 17 nisan 2019’da gerçekleştirdiğimiz panelin başlığı “Mobbing Kliniği” idi. Bu yazımız, panelin bir yarısında ele alınan Mobbing Kliniği ve başvuru yolları hakkında. Panelde ele alınan Sivil Toplum Kuruluşlarında yaşanan mobbing de başka bir yazımızın konusu olacak. İyi okumalar.
“Mobbing Kliniği” Nedir?
Mobbing kliniği aslında mobbing başvurularını da kabul eden İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Polikliniği’ne halk arasında verilen isim. Adli tıp mobbing başvurularını da diğer travma başvuruları gibi on yılı aşkın bir süredir kabul ediyor. Şimdiye dek 300 civarında kişinin başvurduğunu söyleyen İ.Ü. Adli TIp Anabilim Dalı başkanı Prof. Dr. Nadir Arıcan’la başvuruların kabul edilme ve raporlanma süreçlerini konuştuk ve aşağıda özetlemeye çalıştık.
Adli tıbba mobbing başvurusu
Davalarda kullanılmak üzere mobbing raporu almak için başvuru, taciz, şiddet gibi diğer davaların aksine bireysel olarak yapılıyor. Yani mahkeme bu raporu istemiyor, ancak davacı dilerse mahkemeye böyle bir rapor sunabiliyor. Mahkemelerin istediği diğer tür raporlar ücretsiz hazırlanırken mobbing başvuruları bireysel olduğu için ücretli. Ancak “mobbing kliniği” başvuruları kolaylaştırmak için ücretsiz bir ön araştırma imkanı sunuyor. Ön görüşmenin ardından oluşan fikre göre başvuran kişiye rapor için işlemlere başlaması öneriliyor. Yaşanılan durumun mobbingle “uyumlu” ya da “uyumsuz” raporunu almak için 1100 TL ödemek gerekiyor.
Kimler nasıl başvurabilir?
Mobbinge uğradığını düşünen herkes başvurabiliyor. Genelde başvuranlar mobbing davası açan ve adli tıptan alacağı raporu mobbinge uğradığına dair delil olarak sunmak isteyenler oluyor. Başvuru telefonla ya da normal randevu sistemiyle yapılıyor. Bunun ardından ön görüşme süreci başlıyor. Mobbing şüphesine dair her türlü evrak (soruşturmalar, tıbbi dosyalar, tayinler, resmi belgeler, mailler vb.) başvuran kişi tarafından getiriliyor. Bu dosya değerlendirilerek vakanın tıbbi incelemesi başlıyor.
Rapor nasıl hazırlanıyor?
Poliklinik çalışanın ruhsal ve bedensel sağlığını birçok yönden inceliyor. Doktorlar çalışanların sağlık kayıplarının mobbing vakalarında rastlananlarla uyumlu bir tablo çizip çizmediği tespit ediliyor. Mobbinge uğrayan çalışanlarda majör depresyon, travma sonrası stres bozukluğu gibi ruhsal ya da kalp, tansiyon gibi bedensel ciddi rahatsızlıklar da görülebiliyor. Polikliniğin en önemli katkısı ve farkı, aynı zamanda çalışanın işyerinden de bilgi toplaması. Mahkemeye sunulacak raporun dayanağını artırmak için sosyal çalışmacılar da (eğer işyeri izin verirse) işyerinde araştırma yapıp raporluyorlar. Böylece hem sosyal çalışmacıların hem de doktorların raporu delil olarak kullanılıyor, hukuksal süreçte çalışanı güçlendiriyor. “Mobbingle yüksek derecede uyumlu,” “mobbingle uyumlu” veya “uyumsuz” şeklinde raporlar hazırlanıyor. Çalışan eğer isterse bu raporu davasında kullanabiliyor.
En çok kimler başvuruyor?
En çok eğitim ve sağlık sektöründe çalışanlar başvuruyor. Bunu bankacılık, yönetim, satış-pazarlama, belediye, kültür sanat sektörleri izliyor. Özellikle sağlık sektöründe, yüksek eğitim kurumlarında mobbing sıkça tartışılıyor. Başvuru yapanların yaş ortalaması ise kırk ama on dokuz yaşında olanlar da var. 2011-2012 yılları arasında başvurularda bir artış görülüyor çünkü sendikaların devreye girmesiyle eğitim alanında çalışanların başvuru sayısı artıyor.
Mobbinge maruz kalma süresi nedir?
Sistematik mobbingin tespitinin yapılması için eski kaynaklar altı aylık bir mobbing süreci öngörse de adli tıp polikliniği 1 ay, 2 ay gibi kısa süreler içinde mobbingle uyumlu tabloların oluştuğunu tespit etmiş. Yani “uyumlu” raporu almak için altı ay mobbinge maruz kalmanız beklenmiyor. Polikliniğe 1 ay içinde başvuranlar ve rapor alanlar olduğu gibi, 90 ay sonra başvuranlar da olmuş. Kısa süreler için verilen raporlar da mahkemede kabul görüyor, bu konuda yargıtay kararları var, içtihat oluşmuş.
Başvurulara göre mobbingi tetikleyen bazı faktörler
Adli tıbba başvuran kişiler mobbingin performans düşüklüğü, yapılan eleştiriler, siyasi gerekçeler, etnik köken, hiyerarşi ve kıdem gibi etkenlerle yapıldığını düşünüyor. Mobbing yapanlar itibarsızlaştırmak, görmezden gelmek, anlamsız işler vermek gibi taktiklere başvururken fiziksel ve cinsel saldırıda da bulunabiliyorlar.
Merhaba ben özel sektör gıda firmasında 3 vardiya olarak 10 yıldır çalışmaktayım çalışmakta olduğum yerde sürekli olarak üst yöneticilerimden sürekli olarak dalga geçiliyor ve baskı kurulmakta sözlü ve ben tazminatımı yakmamak için bunlara katlanmak zorunda kalıyorum ise gitmek istemiyorum çalışma ortamın da nefes dahi alamıyorum artık mecbur olduğum için çalışmak zorundayım fakat yöneticilerimiz bunu kendilerine yönelik kullanmak ta yardımcı olursanız çok sevinirim